Broszura syna Henryka Sienkiewicza
Broszura Sienkiewicza-syna p. t. „Polonais et Russes” przeznaczona jest głównie dla Francuzów, którzy wierzą błędnie w istnienie jednolitej „Slawii" w przeciwieństwie do germanizmu.
Treść broszury już podawaliśmy. Ale warto podnieść jeszcze bardzo zręczny motyw w jej opracowaniu.
Autor, wyliczając różnice pomiędzy Rosyą a Polską — będące w głównych zarysach różnicami pomiędzy tąż Rosyą a Zachodem — starał się o unikanie łatwo nasuwających się jaskrawości, ażeby nie zrażać ku sobie i swoim rozumowaniom czytelnika francuskiego, będącego pod wrażeniem sojuszu z Rosyą.
Co więcej, siłę jego charakterystyki Rosyi stanowi to, że daje ją autor na podstawie, a częstokroć własnemi słowami, najznakomitszych historyków francuskich, bije Francuzów ich własną bonią, oszczędzając przez to ich miłość własną i wprost zniewalając do przyznania mu słuszności.
Francuz nie uwierzyłby może charakterystyce Rosyi i Polski, napisanej przez Polaka, chociażby ten Polak nazywał się Sienkiewicz; ale trudno mu się oprzeć powadze Anatola Leroy-Beaulieu, albo Rambauda.
Wniosek autora jest ten, którym wszystkie publikacye polskie dla zagranicy kończyć się powinny. Ponieważ Polacy i Rosyanie różnią się tak zasadniczo, że ich współżycie w jednem państwie jest niemożliwe i stanowi jedno pasmo zatargów, należy te dwa narody przedzielić granicą polityczną;
Komentarz ten odnośnie do broszury syna wielkiego pisarza przedrukowujemy z piotrkowskiego „Dziennika Narodowego".
Ilustrowany Kurjer Codzienny, 19 grudnia 1915
