Pułkownik Piłsudzki.
Pułkownik Legionów polskich Józef Kościesza-Piłsudzki, urodzony w r. 1867 na Litwie, w powiecie Święciańskim, w majątku rodzinnym Zułów, pochodzi ze starej ziemiańskiej kniaziowskiej rodziny, która w dziejach Litwy i Rzeczypospolitej piękna posiada kartę.
Matka pułkownika z domu Bilewiczówna, z tej samej rodziny, którą Henryk Sienkiewicz unieśmiertelnił w osobie Oleńki w „Potopie", wszczepiła w serce przyszłego wielkiego bojownika wolności miłość i ukochanie szerokich mas ludu, pracującego po rolach na wsi i warsztatach w mieście.
Początkowe nauki pobierał Piłsudzki w domu rodzinnym, poczem ukończywszy gimnazyum w Wilnie, zapisał się na wydział medyczny w uniwersytecie w Charkowie. Jako student uniwersytetu rozwinął w kolach młodzieży gorąca działalność patryotyczną i rewolucyjną.
W drugim roku swego pobytu w Charkowie, aresztowany został przez carskich zbirów, a po długiem śledztwie zesłany do irkucka.
Ale lody północy nie ostudziły gorącego serca nieustraszonego szermierza wolności. Po pięciu latach wygnania w roku 1891 wraca Józef Piłsudzki do kraju, gdzie bierze żwy udział w konspiracyjnej pracy wyzwoleńczej i kładzie podwaliny pod wielką rewolucyjną organizacye: Polską Partyę Socyalistyczną (P. P. S.), której nadaje wybitnie niepodległościowy narodowy charakter.
Charakter ten i zadania skrystalizowały się najwybitniej w czasie ostatnich ruchów rewolucyjnych w Królestwie Polskiem.
Współczesny militaryzm polski Jest wykwitem bujnej gleby P. P. S., a ma do zawdzięczenia egzystencye swoja tytanicznym wysiłkom organizacyjnym Piłsudzkiego, którego żywot cały jest jednem pasmem nieubłaganej walki z caratem.
„Strzelec" — zarodek przyszłej wielkiej armii Polskiej. Jest dziełem pracy i ducha niezmordowanego pułkownika, który powróciwszy z wygnania ukończył wyższe studya militarne w Belgii i Francyi.
(…)
Ideał ten, tak gwiazda przewodnia przyświeca historycznej działalności Piłsudzkiego, który i sam własnym przykładem, bohaterstwem i poświęceniem, walcząc w pierwszych szeregach pod Kielcami, daje zachętę młodzieńczym zastępom bojowników wolności.
* * *
Działalność literacka Piłsudzkiego jest wydatnie zapisana w historyi bojowej literatury.
Znakomite dzieła patryotyczno-rewolucyjne, broszury i podręczniki i artykuły z zakresu techniki wojennej zjednały mu zasłużone uznanie nie tylko w Polsce, ale i zagranicą.
Z dzieł tych wymienić należy w pierwszym rzędzie: „walka rewolucyjna w zaborze rosyjskim", dalej rzecz o powstaniu styczniowem i szereg innych rozpraw militarnych.
Podręczniki dla organizacyi militarnych. np. „Nauka strzelania", .,Nauka musztry" i inne pochodzą w przeważnej większości z pod wytrawnego pióra Piłsudzkiego.
Naród polski może być dumny z posiadania tak wybitnej jednostki, ku której w chwili obecnej wszystkich oczy i serca się kierują.
Józef Piłsudzki — ożeniony jest z p. Maryą Kuplewska, córką ziemianina wileńskiego — i w życiu rodzinnem cieszy się niezamąconem szczęściem, które jednak nie wstrzymało go do pospieszenia na plac boju, gdzie osobiście w randze pułkownika dowodzi nieustraszonymi zastępami polskiego „Strzelca".
Kraków, we wrześniu 1914.
Ilustrowany Kuryer Codzienny, 15-09-1914
